انتظار

با تأملی در روایات علائم ظهور و بررسی همه‌جانبه آن، پی به آثار و فواید نشر آنها در میان مردم جامعه خواهیم برد. اینک به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
۱. آگاهی امت از حکومت‌ها و دعوت‌های گمراه و گمراه‌کننده؛
۲. بشارت به ظهور دعوت‌های حق و قیام‌هایی که در آن مردم را به‌حق دعوت می‌نمایند؛
۳. اخبار غیبی از آن جهت که خرق عادت است از اهم دلایل نبوت و امامت به‌شمار می‌آید؛ بنابراین نشر و تحقق آنها سبب زیاده‌شدن یقین در قلوب مسلمانان خواهد شد؛
۴. از آن جهت که کفار برای پذیرش اسلام به دنبال دلیل و برهان و معجزه‌اند، پس از تحقق قطعی این گونه اخبار، حجتی برای آنها خواهد بود؛
۵. پس از تحقق هریک از علائم ظهور، اطمینان مردم به اصل ظهور بیشتر خواهد شد؛
۶. تحقق یکایک علائم ظهور در خارج، منعکس‌کننده عزم جدی خداوند متعال در تصرف اسلام و مسلمین بر کفار در سطح کره زمین است؛
۷. مسلمانان را برای آماده‌شدن و زمینه‌سازی ظهور تحریک کرده و به آنها آمادگی روحی، سیاسی و جهادی برای شرکت در حکومت آن حضرت را خواهد داد؛
۸. از آنجا که انسان غریزه و میل به شنیدن اخبار غیبی دارد. با طرح این گونه اخبار واقعی و اسلامی، جلوی انحرافات فکری از ناحیه کاهنان و منجمان گرفته می‌شود؛
۹. بخش مهمی از علائم ظهور از امور سیاسی اسلام به‌حساب می‌آید که باید مسئولین رده‌بالا در بررسی مسائل استراتژیک خود به آنها توجه نموده و برنامه‌های خود را در سطح کلان براساس آنها پی‌ریزی کنند؛
۱۰. بحث از علائم ظهور، موضوعی نیست که اختصاص به شیعه یا مسلمانان داشته باشد، بلکه در هر دین و آیینی کم‌وبیش به علائم ظهور منجی بشریت، به هر اسم و نامی پرداخته شده است. نویسنده آلمانی «هالسیل» در کتاب خود «خبر و سیاست» می‌گوید:
ما مسیحیان ایمان داریم که تاریخ بشریت در آینده‌های نه‌چندان دور در معرکه‌ای به نام «هرمجدون» به پایان خواهد رسید. معرکه‌ای که در آن مسیح بازگشته و بر تمام زنده‌ها و مردگان حکومت خواهد کرد».[۱]
پی‌نوشت‌ها
۱. عمر امةالاسلام، امین محمد جمال‌الدین، ص۶۳.

«قرقسیا» که در برخی نسخه‌ها «قریه سبا» ضبط شده است، نام شهری است در سوریه و اکنون در نزدیکی مرز عراق و سوریه است.[۱] برخی نیز آن را معرب «گرگ سیاه» دانسته‌اند.
در علائم ظهور مربوط به خروج سفیانی گفته شده است، او به محلی به این نام وارد می‌شود و رخدادی بزرگ برای او در آن جا اتفاق می‌افتد.[۲]
امام علی علیه‌السلام می‌‌فرماید: «سفیانی، در شام بر دشمنان پیروز می‌شود. پس از آن، بین او و دشمنان دیگری در «قرقسیا» جنگی روی می‌‌دهد که پرندگان آسمان و درندگان زمین، از باقیمانده‌های کشته‌ها، سیر می‌شوند».[۳] همچنین «قرقسیا» را محلی در کنار نهر فرات دانسته‌اند.[۴]
بنابراین، به نظر می‌‌رسد نام «قرقسیا» تنها اسم محلی است که برخی از علائم ظهور در آن اتفاق می‌‌افتد و در کتاب‌ها، بیش از این اشاره نشده است.
پی‌نوشت‌ها
۱. امام مهدی از ولادت تا ظهور، سید محمدکاظم قزوینی، ص ۴۵۴.
۲. همان، ص ۲۵۱.
۳. فرهنگ موعود، حسین کریم‌شاهی بیدگلی، ص ۱۸۸.
۴. بحارالأنوار، ج۱۳؛ مهدی موعود، ترجمه علی دوانی، ص۹۸۳.

این پرسش را از سه جهت می‌توان پاسخ داد:
۱. جریان کشته شدن شیطان
دراین‌باره، در روایات آمده است، زمانی که حضرت در مسجد کوفه هستند، شیطان در حالی ‌که به زانو درآمده، می‌گوید: «وای بر من از این روز!» سپس حضرت پیشانی او را گرفته، گردنش را می‌زند.[۱]
۲. امکان کشته شدن شیطان
اگر منظور این است که آیا می‌توان شیطان را کشت یا نه، باید گفت چنان‌که در قرآن تصریح شده است، شیطان از جنس جن است[۲] و چنان‌که معلوم است، جنیان نیز مانند انسان متولد می‌شوند و از دنیا می‌روند؛ ازاین‌رو مرگ یا کشته‌شدن شیطان که از جنس جنیان است از لحاظ علمی و علوم عقلی مشکلی ندارد و مانند فرشتگان و ملائکه نیست که مرگ و تغییر برایشان از لحاظ علمی محال باشد.
۳. اِشکال کشته شدن
ممکن است تصور شود چون دنیا دار امتحان است و شیطان یکی از مکملان صحنه امتحان به شمار می‌آید، اگر قرار باشد کشته شود و از بین برود، محل امتحان و ابتلا بودن دنیا هم از بین می‌رود و دیگر تکلیف (گناه و ثواب) معنای خود را از دست می‌دهد.
برای اینکه چنین تصوری پیش نیاید باید تصویر صحیحی از زمان ظهور داشته باشیم. در تصویری که سیدبن‌طاووس رحمه‌الله در کتاب «سعدالسعود» که از صحف ادریس پیامبر علیه‌السلام نقل می‌کند و نیز در بحارالانوار آمده است، چنین می‌خوانیم: «آن، روزی است که زمین از کفر، شر و گناه پاک می‌شود و خداوند برای آن عصر بندگانی را انتخاب نموده که قلب‌های آنها را برای ایمان امتحان کرده و درونشان را با ورع، اخلاص، یقین، تقوا، خشوع، صدق، حلم، صبر، وقار، پرهیزگاری، بی‌رغبتی نسبت به دنیا و اشتیاق به آنچه در نزد خداوند است، آزمایش نموده است».[۳]
از این‌گونه تعابیر و روایاتی شبیه به این روایت، معلوم می‌شود که دوران حضور امام، از لحاظ معنوی و اخلاقی دورانی بسیار درخشان خواهد بود؛ در آن زمان به دلیل پیشرفت فوق‌العاده بشر در عرصه عبادت و بندگی، امتحان و آزمایش بندگان نیز وارد مرحله جدیدی خواهد شد؛ به عبارت دیگر، وضعیت به‌گونه‌ای خواهد بود که عرصه‌ای برای شیطان نخواهد ماند و کسی نخواهد بود که از او پیروی نماید و از روایت، به زانو درآمدن شیطان و تسلیم‌شدن او، این مطلب قابل استفاده است.
برای اینکه معلوم شود چگونه ممکن است شیطانی که این همه وسوسه و دعوت به بدی می‌کند و موفق می‌شود، امکان دارد اثر خود را از دست بدهد؛ به طور مثال اگر به دانش‌آموزی که در مقطع ابتدایی یا راهنمایی تحصیل می‌کند گفته شود: یک جلسات امتحانی‌ وجود دارد که به شخص اجازه داده می‌شود تا کتاب خود را همراه ببرد و در جلسه امتحان از آن استفاده نماید، او باور نمی‌کند؛ به این دلیل که با خود می‌اندیشد اگر کتاب در اختیار انسان باشد، امتحان مشکلی نخواهد داشت و همه سئوالات را می‌توان از روی کتاب جواب داد، اما این مسأله برای یک دانشجو حل شده است؛ زیرا می‌داند امتحان‌هایی وجود دارد که بردن و بازکردن کتاب کمک قابل ملاحظه‌ای به انسان نمی‌کند؛ زیرا امتحان به‌قدری در سطح بالا و دقیق است که بودن یا نبودن کتاب بی‌تأثیر است.
در زمان حکومت حضرت نیز اولاً، به دلیل پاکی معنوی بسیار بالای جامعه، اصلاً امکان وجود شیطان نیست و جامعه وجود او را برنمی‌تابد و حتماً باید از بین برود تا طهارت زمین کامل گردد. ثانیاً، با رفتن او محل امتحان بودن دنیا مختل نمی‌شود؛ زیرا نفس انسان که او را دنبال خواسته‌های خود می‌کشد، وجود دارد و مبارزه با نفس جهاد بزرگی است که ربطی به شیطان ندارد. از طرفی موارد امتحانی به فراخور پیشرفت معنوی انسان به قدری دقیق و ظریف است که وجود شیطان لازم نیست و این دقیق بودن امتحان از احادیثی معلوم می‌شود که مثلاً بیان می‌کند در آن دوران، گرفتن سود از برادر دینی حرام خواهد بود،[۴] هر کس هر مقدار که احتیاج دارد از جیب برادر دینی خود برداشت خواهد کرد؛[۵] برادر دینی از برادر دینی خود ارث خواهد برد؛[۶] گرفتن وثیقه از برادران دینی حرام خواهد بود؛ کمک به برادر دینی واجب خواهد شد و بسیاری از مسائل دیگر که وقتی از ائمه سؤال می‌شد، می‌فرمودند: «این حکم در زمان ظهور اجرا خواهد شد».[۷]
در نتیجه، هرچند با از بین رفتن شیطان، انسان تصور می‌کند که ترک گناه آسان می‌شود، اما این همان تصور دانش‌آموز ابتدایی از بردن کتاب به جلسه امتحان است؛ زیرا امتحان هم به همان میزان دقیق خواهد شد و امتحان‌دادن سخت‌تر.
پی‌نوشت‌ها
۱. بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۵۲، ص۳۷۶.
۲. کهف: ۵۰.
۳. بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۵۲، ص۳۸۵.
۴. من لایحضر، شیخ صدوق، ج۳، ص۳۱۳.
۵. وسائل‌الشیعه، شیخ حر عاملی، ج۵، ص۱۲۱.
۶. ر.ک: البرهان، ج۴، ص۳۷، ذیل آیه ۱۰۱ سوره مؤمنون.
۷. من لایحضر، ج۳، ص۳۱۳.

با امام زمان مسجد مقدس جمکران را تعمیر مى کردیم
سید عبد الرحیم خادم مسجد مقدس جمکران نقل مى کند: بعد از آنکه مسجد مخروبه شده بود تا آنکه حاجى علیقلى جمکرانى مریض شده بود به او گفتم نذر کن خدا شفا بدهد ترا قدرى تعمیر این مسجد کن تا آنکه شفا یافت به مقدار سیصد تومان خرج نمود، یک طرف مسجد را بساخت، اما گفت وقت زدن طاقهاى مسجد از مسجد باید گوسفندى کشت، مى گوید رفتم وگوسفندى کشتم وگوشت او را به فقرا دادم ومحزون بودم از براى خرابى باقى مسجد تا که روزى در خواب دیدم که درب مسجد امام حسن جمعیت زیادى مى باشد وملا آقا رضا که خویش بود با ما او را دیدم وگفتم بیا برویم میان حرم حضرت معصومه (سلام الله علیها) او به من گفت کجا برویم وحال آنکه حضرت حجه در این جا مى باشد، اشاره نمود به سوى جلو جانب درب مسجد، دیدم که در جلو خان درب مسجد امام حسن سجاده افتاده وحضرت نماز کرده بود وتعقیب نماز مى خواندند چون که پیش حضرت را خواب دیده بودم ومنتظر فرصت بودم که عرض خود را بکنم آخر الامر حضرت از نظرم غائب شد ونشد که عرض خود را خدمت حضرت نمایم، از باب خرابى مسجد تا آنکه در این دفعه پیش خود خیال نمودم که حال مثل آن روز نشود که من عرض خود نکرده غایب شوند لهذا افتاده به روى زانوى حضرت وعرض کردم که مسجد مقدس جمکران خراب شده چرا یک مرحمتى نمى فرمائید که تعمیر شود به یک مرتبه دیدم که من خودم وحضرت میان مسجد مقدس جمکران مى باشم دیدم آب گل گرفته وقدرى آب به روى آن گلها ریخت وفرمودند وقتى که نماى مسجد را مى ساختید من در اینجا بودم مى دیدم واز گوشت آن گوسفند به ما رسید به یک مرتبه صبیه ام مرا از خواب بیدار کرد من به او دعوى کردم، عیالم گفت چرا دعوى مى کنى گفتم الحال خواب دیدم ونگذاشت که خواب خود را تمام ببینم.(۴)
سید عبد الرحیم نقل کرد که بعد از آنکه حاجى علیقلى فوت شد، استاد رضاى نجار ابن حاجى اسماعیل نجار قمى حاجى مذکور را خواب دیده بود واین حقیر مولف از استاد رضا سؤال کردم از کیفیت خوابى که دیده بود نقل کرد که در خواب دیدم یک باغ بسیار بزرگ را ودر میان باغ قصرى عالى وبسیار بلندى بود ودیدم حاجى على قلى را در بالاى آن قصر بود وسر خود را از میان قصر بیرون آورده بود، به او گفتم کى این باغ وقصر رابه تو داده، گفت صاحب الزمان تا سه مرتبه الى آخر، معلوم مى شود که حضرت حجه آن باغ وآن قصر را به او مرحمت کرده در عوض آن مقدارى که تعمیر نموده بود، از این مسجد شریف پس از خواب وهمچنین از خواب سابق معلوم مى شود وکشف از این کند که عمل او مقبول حضرت حجه گردیده، هنیئا له بهذه الکرامه.(۵)

(4) کتاب انوار المشعشعین، صفحه ۲۰۳٫
(۵) کتاب انوار المشعشعین، صفحه ۲۰۴٫

الهم عجل ولیک الفرج